Mokradła od zawsze budziły lęk i niepokój ludzi. Łatwo było w nich zabłądzić, utknąć lub się utopić. Jeziora, podmokłe lasy i grzęzawiska były natchnieniem do mrocznych opowieści o wodzących na pokuszenie świteziankach, rusałkach, mamunach, dziwożonach czy wiłach. Wraz z rozwojem cywilizacji człowiek, aby przygotować pola uprawne, zmeliorował i osuszył większość z tych terenów, a rusałki i mamuny musiały się wyprowadzić. Dziś już w legendy o bagiennych stworach prawie nikt nie wierzy, ale dostrzeżono za to wielką rolę podmokłych terenów w zachowaniu różnorodności gatunków zwierząt i roślin.

Leśnicy, rozumiejąc znaczenie wody dla ekosystemów leśnych, w sposób szczególny troszczą się o zachowanie, a nawet odtworzenie zasobów wodnych w środowisku, realizując skutecznie programy małej retencji wodnej. Systemy mokradłowe, w tym zbiorki wodne z otwartym lustrem wody, są wodopojami dla zwierzyny, wokół nich przebiegają szlaki wędrówki wielu gatunków dużych ssaków jak wilki, sarny czy jelenie, dla płazów i gadów są one miejscem rozrodu. Urządzenia do retencji wody w gruncie powodują wydłużenie czasu zatrzymania wody dostępnej roślinom w okresie wegetacyjnym. Mokradła kumulują materię organiczną, a w miejscach, gdzie woda ulega natlenieniu – zachodzą procesy samooczyszczania się wód. Gdy w zbiorniku pojawiają się ryby, szybko zjawiają się też ptaki drapieżne, np. orzeł bielik lub ssaki, takie jak np. wydra. W strefie przejściowej pomiędzy zbiornikiem wody a lasem intensywnie tętni życie. Jest tam duża dostępność pokarmu oraz światła, z której korzysta wiele organizmów: ptaki, owady, gryzonie. Większa wilgotność to większa ilość martwego drewna oraz szybszy rozkład materii organicznej, stąd duża liczba saprofitycznych gatunków grzybów i owadów. Płazy i gady, takie jak, zaskroniec, żółw błotny, padalec, czy żmija zygzakowata szukają schronienia w wilgotnym martwym drewnie na czas zimowy. W martwych drzewach pokarmu szukają dzięcioły, a w powstałych dziuplach pomieszkują różne gatunki sów.

Większa różnorodność organizmów w lesie sprzyja jego stabilności i zdrowiu – wzrasta odporność na gradacje owadów i grzybów.

W szerszej skali lasy z dobrze funkcjonującą gospodarka wodną, czyli posiadające dużą zdolność retencyjną, mogą zmniejszać fale powodziowe i skutki erozji wodnej, a poprzez wydłużenie okresów dostępności wody dla roślin i zwierząt – skutecznie łagodzą skutki suszy.

Więcej o projekcie Małej Retencji Nizinnej w RDLP Zielona Góra

Więcej o Dniu Mokradeł na stronach:

RAMSAR oraz GDOŚ

Zdjęcia: Dorota Bogdańska, Jerzy Wilanowski